Kayıtlar
Mirşanist Tarih 3 - Ötken Yış
Gönderen Açuk Bitig , 16 Aralık 2010 Perşembe 06:44
Kazım Mirşan, katıldığı ilk Ceviz Kabuğu programında herkesi şaşırtan iddialarda bulunmuştu. Hulki Cevizoğlu tarafından daha sonra "Tarih Türklerde Başlar" adı ile kitaplaştırılan bu programda en dikkat çekici iddialardan biri, Orhun Yazıtlarının yanlış okunduğu idi.
Mirşan'ın söylediğine göre, "Ötüken Yış" ifadesinin yanlış olduğunu kabul etmemiz gerek. Doğrusu "Ötken Yış"tır ve "geçerli anayasa" anlamına gelir.
Bizim "Ötüken" okuduğumuz, Mirşan'ın "Ötken" okuduğu kelime yazıtlarda şu şekilde yer alıyor:
Bu yazıdaki tamgalar sağdan sola şunlar: /ö, ü/, /t/, /ök, ük, kö, kü/, /n/.
"Kök" sözcüğünü okurken /ök/ tamgası hususunda son derece muhafazakar davranan Kazım Mirşan, nedense "Ötüken"i okurken pek rahat davranıyor ve /ök/ sesini tamamen yok sayarak bunu /k/ sesine indirgiyor. Mirşan'ın metodoloji bakımından eleştirilmesi de işte bu tutarsızlıklarından kaynaklanıyor.
Mirşan'ın "ötken"e verdiği anlam, doğal olarak "öten". Burada bir sorun yok, öt- fiiline +gAn ekinin getirilmesi ile elbette böyle bir sözcüğe ve böyle bir anlama ulaşılabilir. Programa telefonla katılan Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın'ın itirazı ise bir yanlış anlaşılmadan kaynaklanıyor olsa gerek. Haluk Hoca -ken ekinin Uygur döneminde ortaya çıktığını söyleyerek bu okumaya itiraz etti.¹ Ancak Mirşan'ın bahsettiği, zarf fiil eki değil, +gAn eki. Bu ek ise, Uygur döneminden önce de Türkçede mevcuttu.
Kazım Mirşan, "ötken" sözcüğüne "borusu ötmek" deyiminde olduğu gibi "geçerli olmak" anlamı verdikten sonra "yış"a da "anayasa" anlamı veriyor.
Anayasa kavramının ortaya çıkması için daha yüzyıllar gerekirken Göktürklere bir anayasa vermek, anakronizmdir. Üstelik Mirşan, "yış" sözcüğünün hiçbir yerde "orman" anlamına gelmediğini söylüyor. Oysa bu kelime hâlen kullanımda. Şorca "çış", orman demek.
Mirşan'ın "Yış sık demektir." demesinde hakkı var. Gerçekten Kazakça ve Başkurtçada "yış", Kırgızcada "cış", "sık" demek. Ancak buradan hareketle "Sık durulan yerde nizam olur, nizam demek kanun demektir, kanunların en üstünde anayasa olur, o hâlde yış anayasa demektir." önermesine ulaşmak, herhâlde herkese biraz zorlama gelecektir.
Mirşan'ın diğer bir dayanağı, Ötüken'de orman bulunmadığı yönünde. Bu iddiaya karşı hiçbir şey söylemiyor ve kararı gözlerinize bırakıyoruz:
Sanıyoruz ki bu konuda başka kelama hacet yoktur. Yazıttaki ifade doğru okunmuştur ve "Ötüken Yış"tır. Bu ifadenin anlamı "Ötüken Ormanı"dır. Aksi söz konusu olsa idi, "geçerli anayasada oturup kervan göndermek" gibi garip bir eylemin varlığını kabul etmek zorunda kalacaktık.
_________________________________________________
¹CEVİZOĞLU, H., Tarih Türklerde Başlar Türk Dili'nin Kökeni, Ankara 2002, syf. 139
Posted in
kazım mirşanın yış sözünden anladığı yığış'tır.yani yığılmak anlamında.Cümleyi,ötükene yığılın ötürkenden ayrılmayın şeklinde açıklarsak sizce nasıl bir durum meydana gelir.