Mirşanist Tarih 3 - Ötken Yış

Gönderen Açuk Bitig , 16 Aralık 2010 Perşembe 06:44

Kazım Mirşan, katıldığı ilk Ceviz Kabuğu programında herkesi şaşırtan iddialarda bulunmuştu. Hulki Cevizoğlu tarafından daha sonra "Tarih Türklerde Başlar" adı ile kitaplaştırılan bu programda en dikkat çekici iddialardan biri, Orhun Yazıtlarının yanlış okunduğu idi.

Mirşan'ın söylediğine göre, "Ötüken Yış" ifadesinin yanlış olduğunu kabul etmemiz gerek. Doğrusu "Ötken Yış"tır ve "geçerli anayasa" anlamına gelir.

Bizim "Ötüken" okuduğumuz, Mirşan'ın "Ötken" okuduğu kelime yazıtlarda şu şekilde yer alıyor:

Bu yazıdaki tamgalar sağdan sola şunlar: /ö, ü/, /t/, /ök, ük, kö, kü/, /n/.

"Kök" sözcüğünü okurken /ök/ tamgası hususunda son derece muhafazakar davranan Kazım Mirşan, nedense "Ötüken"i okurken pek rahat davranıyor ve /ök/ sesini tamamen yok sayarak bunu /k/ sesine indirgiyor. Mirşan'ın metodoloji bakımından eleştirilmesi de işte bu tutarsızlıklarından kaynaklanıyor.

Mirşan'ın "ötken"e verdiği anlam, doğal olarak "öten". Burada bir sorun yok, öt- fiiline +gAn ekinin getirilmesi ile elbette böyle bir sözcüğe ve böyle bir anlama ulaşılabilir. Programa telefonla katılan Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın'ın itirazı ise bir yanlış anlaşılmadan kaynaklanıyor olsa gerek. Haluk Hoca -ken ekinin Uygur döneminde ortaya çıktığını söyleyerek bu okumaya itiraz etti.¹ Ancak Mirşan'ın bahsettiği, zarf fiil eki değil, +gAn eki. Bu ek ise, Uygur döneminden önce de Türkçede mevcuttu.

Kazım Mirşan, "ötken" sözcüğüne "borusu ötmek" deyiminde olduğu gibi "geçerli olmak" anlamı verdikten sonra "yış"a da "anayasa" anlamı veriyor.

Anayasa kavramının ortaya çıkması için daha yüzyıllar gerekirken Göktürklere bir anayasa vermek, anakronizmdir. Üstelik Mirşan, "yış" sözcüğünün hiçbir yerde "orman" anlamına gelmediğini söylüyor. Oysa bu kelime hâlen kullanımda. Şorca "çış", orman demek.

Mirşan'ın "Yış sık demektir." demesinde hakkı var. Gerçekten Kazakça ve Başkurtçada "yış", Kırgızcada "cış", "sık" demek. Ancak buradan hareketle "Sık durulan yerde nizam olur, nizam demek kanun demektir, kanunların en üstünde anayasa olur, o hâlde yış anayasa demektir." önermesine ulaşmak, herhâlde herkese biraz zorlama gelecektir.

Mirşan'ın diğer bir dayanağı, Ötüken'de orman bulunmadığı yönünde. Bu iddiaya karşı hiçbir şey söylemiyor ve kararı gözlerinize bırakıyoruz: 


Sanıyoruz ki bu konuda başka kelama hacet yoktur. Yazıttaki ifade doğru okunmuştur ve "Ötüken Yış"tır. Bu ifadenin anlamı "Ötüken Ormanı"dır. Aksi söz konusu olsa idi, "geçerli anayasada oturup kervan göndermek" gibi garip bir eylemin varlığını kabul etmek zorunda kalacaktık.

_________________________________________________
¹CEVİZOĞLU, H., Tarih Türklerde Başlar Türk Dili'nin Kökeni, Ankara 2002, syf. 139


10 Response to "Mirşanist Tarih 3 - Ötken Yış"

Adsız Says:

kazım mirşanın yış sözünden anladığı yığış'tır.yani yığılmak anlamında.Cümleyi,ötükene yığılın ötürkenden ayrılmayın şeklinde açıklarsak sizce nasıl bir durum meydana gelir.

Açuk Bitig Says:

"İl tutsık yir Ötüken yış ermiş."

Bunu geleneksel olarak "İl tutacak yer Ötüken ormanı imiş." diye çeviriyoruz.

"Yığış" kelimesinden yola çıkarsak "İl tutacak yer Ötüken'de yığış imiş." anlamına ulaşırız ki, yığış bir yer değildir. Bu ihtimal de anlamı bozuyor.

Fakat Mirşan, Ötüken'i de "ötken" olarak ele aldığı için, bu kadar bile yaklaşamıyoruz.

Ötüken'den ayrılmama tavsiyesi ise zaten geleneksel çevirilerde vardır.

Adsız Says:

Kazım Mirşan'ı yıkıcı bir şekilde çok ağır eleştiriyorsunuz.Mademki eleştirmek istiyorsunuz ,gidin ve telefondan arayın sorun sorularınızı.
Sonra gelin paylaşın.Buradan maval okumayla olmuyor

Açuk Bitig Says:

Eleştirinizi tuhaf bulduğumuzu söylememiz gerek. Kazım Mirşan'ın yazılı yahut sözlü olarak kamuya açtığı görüşlerini elbette biz de yazılarımızla eleştireceğiz. Bilim dünyasında da işler genellikle böyle yürür, tartışmalar telefonla yapılmaz.

Kazım Mirşan'a yönelik eleştirimiz "yıkıcı" görülebilir. Biz burada Sayın Mirşan'ın şahsını değil, bilimsel ölçütlere uymayan tarih anlayışını eleştirmeye çalışıyoruz. Bu anlayış üzerinde yıkıcı bir etki bırakmak ise bizi ancak memnun eder.

Esenlikle...

Adsız Says:

Kazım Mirşan'ın ısrarla Ötken okuması üzerinde durmuşsunuz ancak "Ötüken" diye de okunur diyor zaten o programda. Nasıl bunu duymamış gibi sadece" Ötken " şeklinde okuyor, tutarsız diyorsunuz.

Şor lehçesindeki "orman" anlamı yine sıklıktan kaynaklanıyor bunu nasıl bilmez bir dilci?

Sıklıktan anayasaya varmak zor olabilir. Ama yış orman demek değil "yığışmak" tan sıklık belirtir. Ağaçlar, evler, yıldızlar yani sık olan herşey için kullanılabilir. Nasıl oluyorda bir lehçede anlamını sıklıktan dolayı ormana çevirmiş bir kelime için bu kadar keskin konuşabiliyorsunuz hayret ediyorum gerçekten.

kökbörü Says:

Yazıttaki ifade doğru okunmuştur ve "Ötüken Yış"tır. Bu ifadenin anlamı "Ötüken Ormanı"dır. Aksi söz konusu olsa idi, "geçerli anayasada oturup kervan göndermek" gibi garip bir eylemin varlığını kabul etmek zorunda kalacaktık.
Demişsiniz. O halde otuken yis kısmına bir de sizin dediğinizi yazalım. ..
"Ötüken ormanında oturup kervan göndermek"
gibi garip bir eylemin varlığını kabul etmek zorunda mi kaldık peki şimdi !!!

Bir de yazitlari okuyabildiginize gore
"Türk milleti, vazgec, pişman ol" gibi saçma bir cumleyi nasıl cevirebildiniz. ( Vazgeç, pişman ol diye Öğüt mu verilir !)
"Türk budun,ertin, ökün"
Cümle net iken sizde zorlama yorum yapmazsınız artık.

Adsız Says:

Yalnızca Kazım Mirşanı eleştirmek, hor görmek ve toplum önünde itibar kaybettirme amaçlı yazılan yazı. Bunu yazan nevi şahsına münhasır gerizekalı, Göktürkler döneminde Anayasa kavramına daha yüzyıllar gerektiğini söylüyor. Romanın anayasası var, roma Göktürklerden çok daha eski. Antik yunan kent devletlerinde de var. O zaman ki adı "anayasa" değil diye, öyle adlandırılmaması gerek sanıyoruz. "ateşi buldular" demeye gerek yok,"hebele hübele" demeliyiz. Ateş kelimesine daha "yüzyıllar" var.

Açuk Bitig Says:

Yazının Kazım Mirşan'ı eleştirmek amacıyla yazıldığı doğrudur. Sebepleri de bilimsel şekilde izah edilmiştir.

Roma'nın anayasası yoktur, Roma döneminde anayasa kelimesi olmadığı gibi, farklı adla anayasal bir metin de yoktur.

Hukuk tarihi konusundaki bilgisizliğinizi hakaretle örtme çabanızı yetkili makamlar önünde şikâyet konusu kılmaya tenezzül etmeyeceğiz.

İyi günler dileriz.

Kinyas Says:

Şahsımın, Kazım Mirşan'ın okumasından anladığım şudur: "Öt-ü-ken yış" ile kastettiği "dilekte bulunulan, arz edilen ve dua edilen" anlamlarını veren "öt-" fiilidir. Ayrıca Kazakistan Türkçesinde dilekçe yazmak anlamında "ötüntüm" denmektedir. Diğer bir husus ise "yış" sözcüğüdür. Yış/cış/üyüş gibi lehçe ve söylem farklılıkları olan bu sözcük "yığılma, toplanma, sıklaşma" anlamları verir. Ağaçların sıklaştığı, bir arada olduğu yere orman denmesi gibi yıldız kümelerine "uldız yış" ya da evlerin sıklaştığı yan yana olduğu yerlere "avul yış" denmesi gibi anlamları ifade etmektedir Kazım Mirşan.
Toparlayacak olursak Ötüken Yış: "Durumun arz edildiği, dilekte bulunanların toplandığı yer/toplanma alanıdır. Yani günümüz Türkiyesi'nde olağan durumlarda hal beyan ettiğimiz, dilekte bulunduğumuz merkez olan, başında devletin en yetkilisinin olduğu Ankara.

Adsız Says:

Yani arkadaş elin danimarkalısı okuyor kabul ediyorsunuz kazım hoca o yörenin insanı okuyor dalga geçiyorsunuz Türkler neden ormanda kalacakmış biz maymunmuyuz akıl olarak orda orman bile olsa kelime orman değil adam kanıtlıyor kaç dilde

Yorum Gönder